Ακόμα και Ακαδημαϊκοί δάσκαλοι (οι λεγόμενοι "Πανεπιστημιακοί") προσπαθώντας να διαφωτίσουν το λαό εκφράζονται απαξιωτικά για το "χρηματιστηριακό" τρόπο που τιμολογείται σήμερα το ρεύμα και επιδεικνύουν μια νοσταλγία για το κρατικό μονοπώλιο του παρελθόντος. Για να το δούμε αυτό καλύτερα.
Ας αρχίσουμε από τις τιμές. Είναι σίγουρο ότι η τιμή του ρεύματος ήταν χαμηλότερη την εποχή του μονοπωλίου; Πως ακριβώς αποδεικνύεται ότι η κρατική εταιρεία ήταν αποτελεσματική αρκετά ώστε να επιφέρει το ελάχιστο δυνατό κόστος στην οικονομία; Μια αρνητική ένδειξη είναι ότι, όταν ένας Διοικητής αποφάσισε να αναθέσει σε διεθνείς συμβούλους την σύγκριση (benchmarking) της παραγωγικότητας της επιχείρησης με τα διεθνή πρότυπα το αποτέλεσμα ήταν συντριπτικά απογοητευτικό. Ο σύμβουλος υπολόγισε ότι σε μια βάση κόστους 5 δισεκατομμυρίων ευρώ υπήρχε χώρος για εξοικονόμηση 700 εκατομμυρίων ευρώ αν η ΔΕΗ λειτουργούσε σύμφωνα με τα διεθνή (ευρωπαϊκά) πρότυπα (τα οποία δεν είναι κατ' ανάγκη τα βέλτιστα).
Θα αναρωτηθεί κανείς: Αφού η ΔΕΗ είχε τόσο χαμηλή παραγωγικότητα γιατί οι τιμές της ήταν (όπως συχνά διαφήμιζε) χαμηλότερες από τον μέσο όρο της Ευρώπης; Η απάντηση είναι ότι ήταν οι τιμές για τους οικιακούς καταναλωτές που ήταν χαμηλές σε σχέση με τις διεθνείς. Οι τιμές για τους εμπορικούς και βιομηχανικούς καταναλωτές ήταν υψηλότερες από τις διεθνείς (και ψηλότερες από τις τιμές για τους οικιακούς!). Η ΔΕΗ διέπραττε παραδοσιακά το "αδίκημα" της "σταυροειδούς επιδότησης" Αδίκημα γιατί ισοδυναμούσε με εξαπάτηση του κοινού, δεδομένου ότι οι έμποροι και οι βιομήχανοι είχαν την δύναμη να επιρρίψουν την αυξημένη τιμή πίσω στους καταναλωτές. Δεν είναι τυχαίο ότι ένα από τα πρώτα μέτρα που απαίτησε και εφάρμοσε η Τρόικα ήταν η αναδόμηση των τιμολογίων (που είχε μεταξύ άλλων το αποτέλεσμα της κατάρρευσης των δύο πρώτων παρόχων στην λιανική).
Μα οι τιμές ήταν τουλάχιστον σταθερές θα αντιτάξει κάποιος. Κι όμως η ΔΕΗ έχει εφαρμόσει πρώτη ρήτρες (καυσίμων και ημερομισθίων) το 1979 στην διάρκεια της δεύτερης πετρελαϊκής κρίσης (Διοικητής ο κύριος Μωυσής). Αυτή ήταν τουλάχιστον μια διαφανής διαδικασία. Αναρωτιέται κανείς πως η ΔΕΗ αντιμετώπιζε τον πληθωρισμό της εποχής; Τον αντιμετώπιζε με συνεχείς αυξήσεις στο ρεύμα. Απροειδοποίητα και χωρίς κανένα απολύτως έλεγχο (Δεν υπήρχε όπως σήμερα ανεξάρτητος αυστηρός Ρυθμιστής!). Ας μην υποτιμούμε άλλωστε το ότι την παλιά εκείνη καλή εποχή το 60% της παραγωγής ρεύματος ήταν λιγνιτική. Μαζί με τα υδροηλεκτρικά κάλυπταν μεγάλο μέρος της ανάγκης για ρεύμα και μείωναν την μεταβλητότητα του κόστους και συνεπώς της τιμής (ήταν φυσικό "χέτζινγκ" για να το καταλαβαίνουν οι νεότεροι και κυρίως οι Λειτουργοί του Τύπου). Δυνατότητα που πρόσφατα απωλέσαμε όχι γιατί φταίει η αγορά ή κάποιο χρηματιστήριο αλλά γιατί αποφασίσαμε να την θυσιάσουμε στο όνομα της αποτροπής της κλιματικής αλλαγής.
Η εξάρτηση της τιμής ενός αγαθού από ένα χρηματιστήριο είναι ότι καλύτερο για την οικονομία και την κοινωνία δηλαδή τους πολίτες/καταναλωτές (σε σχέση με τις διοικητικά καθοριζόμενες τιμές δηλαδή τον κεντρικό σοβιετικού τύπου προγραμματισμό). Είναι ο πιο διαφανής και αποτελεσματικός τρόπος που έχει μέχρι στιγμής εφευρεθεί για να διεκπεραιώνονται οι οικονομικές συναλλαγές. Προβλήματα δημιουργούνται όταν οι πολιτικοί πειράζουν τις αγορές (χρηματιστηριακές ή μη). Το ότι το φυσικό αέριο (και συνεπώς σε μεγάλο βαθμό το ρεύμα) είναι χρηματιστηριακό προϊόν είναι ευτύχημα. Και βέβαια δεν θα πρέπει να αγνοήσουμε το καλύτερα κρυμμένο μυστικό - τον Ελέφαντα: Η αύξηση στην τιμή του ρεύματος τα τελευταία 20 περίπου χρόνια οφείλεται κυρίως στις επιδοτήσεις των ΑΠΕ - για τις οποίες κανένα χρηματιστήριο δεν είναι υπεύθυνο.
Παράδειγμα η αντιμετώπιση της πρόσφατης κρίσης - συγκρίνοντας την Ελλάδα με την Γερμανία. Οι αγορές μας φώναζαν: Το αέριο είναι ακριβό - βρείτε εναλλακτική. Οι Γερμανοί προσαρμόστηκαν στην φωνή των αγορών και μείωσαν την χρήση του αερίου στην παραγωγή ρεύματος στο 10% και αύξησαν την παραγωγή από ανθρακικούς και λιγνιτικούς σταθμούς στο 40%. Στην Ελλάδα αγνοήσαμε την αγορά (στην πράξη την καταργήσαμε) και στη διάρκεια της κρίσης αυξήσαμε την παραγωγή από φυσικό αέριο (ακούγεται παρανοϊκό - μαζοχιστικό αλλά έτσι είναι) και μειώσαμε την παραγωγή από τα λιγνιτικά.
Αν κάποιος ισχυρίζεται (ή αφήνει να εννοηθεί) ότι η πρόσφατη πρωτοφανής κρίση στην αγορά φυσικού αερίου και ηλεκτρικού ρεύματος (ειδικά στην Ευρώπη) οφείλεται στο ότι είναι χρηματιστηριακά αγαθά είναι - με τα κριτήρια του γράφοντος - είτε αμαθής είτε δημαγωγός. Ιδιότητες που δεν ταιριάζουν - ειδικά - στο προφίλ πνευματικών ταγών*.
*Μια ακόμα παρατήρηση: Η βέλτιστη σε όρους κοινωνικής ωφέλειας ισορροπία στις αγορές (και τις χρηματιστηριακές) είναι αυτή στην οποία το οριακό κόστος συναντά την οριακή ζήτηση και καθορίζει την τιμή - για όλη την ποσότητα στην αγορά. Αυτός ο θεμελιώδης κανόνας (που υποθέτει ότι κανένας παραγωγός δεν είναι τόσο ηλίθιος ώστε να πουλάει στο δικό του κόστος σε μια αγορά όπου επικρατεί υψηλότερη τιμή) φαίνεται ότι διαφεύγει από "πανεπιστημιακούς" και μάλιστα των οικονομικών επιστημών. Αυτό για τον γράφοντα είναι ακατανόητο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου